امتحان خرداد
جهت مشاهده بارم بندی و نمونه سئوالات خرداد بر روی قسمت های زیر کلیک نمایید:نمونه سئوالات خرداد زیست و آزمایشگاه 1(دوم تجربی)
نمونه سئوالات نهایی زیست و آزمایشگاه 2(سوم تجربی)
نمونه سئوالات نهایی زیست چهارم
برچسب‌ها: امتحان زیست خرداد, بارم بندی زیست شناسی دبیرستان, بارم بندی زمین شناسی سوم و چهارم, نمونه امتحان خرداد زیست و آزمایشگاه1, نمونه امتحان نهایی خرداد زیست و آزمایشگاه 2
بازیدیومیکوتا
در این گروه به غیر از سیاهک ها وزنگ ها بقیه قارچ ها دارای تولید مثل جنسی هستند. چرخه زندگی این موجودات از چتر قارچ شروع می کنیم.در هر سلول چتر قارچ دو هسته وجود دارد(n+n). در زیر هر قارچ چتری چین خوردگی های وجود دارد که روی هر یک از این چین خوردگی ها بخش های گرز مانندی به نام بازیدی یا بازیدیوم دیده می شود. در انتهای بازیدی ها با یکی شدن هسته های هاپلوئید، سلول تخم یا هسته دیپلوئید تشکیل می شود.با تقسیم میوز سلول تخم چهار سلول به وجود می آید که این چهار هسته به بخش های که در انتهای بازیدی تشکیل شده وارد می شوند. در نهایت چهار هاگ جنسی تولید شده و وارد محیط شده و در انجا رشد می کنند و نخینه های هاپلوئید را به وجود می آورند.
نخینه های هاپلوئید حاصل از رشد هاگ ها با هم ادغام شده و نخینه ای با دو هسته می سازند(n+n). از رشد این نخینه دو هسته ای چتر تشکیل می شود و مراحل تکرار می شود.
چین خوردگی های زیر قارچ چتری و بازیدی های روی آن
مراحل تولید هاگ در بازیدیوم
تصاویر بازیدی و هاگ های که تشکیل می دهد
برچسب‌ها: بازیدیومیکوتاها, بازیدی, بازیدیوم, چرخه زندگی بازیدیومیکوتاها, بازیدیومیست ها
حرکات گیاهی
تقسیم بندی حرکات گیاهی به شرح زیر است:
اما آنچه در یادگیری این بخش می تواند کمک کند مقایسه این حرکات است.
سئوال1- حرکات خودبخودی و القایی را مقایسه کنید؟
شباهت هر دو در بخش های زنده هستند.
تفاوت: حرکات خودبخودی تحت تاثیر عوامل درونی گیاهی صورت می گیرند اما حرکات القایی تحت تاثیر عوامل خارجی صورت می گیرد.
سئوال2- حرکات گرایشی را با تاکتیکی مقایسه کنید؟
شباهت: هر دو القایی هستند یعنی تحت تاثیر عوامل محیطی صورت می گیرند. شباهت دیگر این است که این حرکات جهت مشخص دارند.
تفاوت: حرکات گرایشی در اندام های در حال رشد رخ می دهد در حالی که حرکات تاکتیکی در سطح سلول های گیاهی رخ می دهد.
سئوال3- حرکات گرایشی را با تنجشی مقایسه کنید؟
شباهت: هر دو القایی هستند و در سطح اندام صورت می گیرند.
تفاوت: حرکات گرایشی جهت مشخص دارند(به سمت محرک رشد می کنند یا از آن دور می شوند) اما جهت حرکات تنجشی ربطی به جهت محرک ندارد.حرکات گرایشی در اندام های در حال رشد است اما حرکات تنجشی مربوط به اندام های است که رشد خود را انجام داده اند.
سئوال 4- حرکات تنجشی را با تاکتیکی مقایسه کنید؟
شباهت: هر دو القایی هستند.
تفاوت: حرکات تاکتیکی در سطح سلول گیاهی است ولی حرکات تنجشی در حد اندام گیاهی است.تفاوت بعدی اینست که حرکات تاکتیکی جهت مشخص دارند(با توجه به محرک) ولی جهت حرکات تنجشی ربطی به جهت محرک ندارد.
مقایسه دانه گرده بازدانگان و نهاندانگان
دانه گرده گامتوفیت نر گیاهان دانه دار هستند.
از کجا می گی؟ چون گامتوفیت گیاهی پر سلولی بود که گامت می سازد. گرده هم گرچه تعداد سلول هایش کم است اما چند سلول دارد.
درست! شباهت و تفاوت گرده بازدانگان با نهاندانگان چی؟
شباهت شان در این که هر دو گامتوفیت نرند. هر دو هاپلوئید هستند. هر دو سلول های مشابه رویشی و زایشی دارند.دو پوسته دارند.
اما تفاوت ان ها این است که گرده بازدانگان چهار سلول دارد که حاصل دو تقسیم میتوز گرده نارس است اما از دانه گرده نهاندانگان فقط دو سلول دارد که حاصل یک بار تقسیم میتوز گرده نارس است. دانه گرده بازدانگان قسمتی بال مانند دارد که گرده نهاندانگان ندارد.
نکته دیگه ای ندارند؟
دانه گرده نهاندانگان کوچکترین گامتوفیت بین گیاهان است. فقط دو سلول دارد. اینم عکساش!
دانه گرده نهاندانه
مقایسه دانه های نهاندانگان و بازدانگان
در صفحه 198 کتاب سوم عکسی از دانه های کاج، ذرت و لوبیا وجود دارد که نیاز به اصلاح و تکمیل دارد. این مطالب را به آن اضافه کنید:
تقسیم بندی قارچ ها
دو نوع تقسیم بندی برای قارج ها در نظر می گیرند یک نوع تقسیم بندی مرسوم که گروه دئوترومیست ها را یک شاخه جدا در نظر می گیرند. نوع تقیسم بندی دوم بر اساس روش مولکولی است که دئوترومیست ها را جزء آسکومیست ها در نظر می گیرند.
تقسیم بندی مرسوم
تقسیم بندی بر اساس روش مولکولی
مقایسه مواد زاید نیتروژن دار
از سوختن آمینو اسید ها سه نوع ماده زاید نیتروژن دار تولید می شود:آمونیاک، اوره و اوریک اسید.اما برای مقایسه این سه ماده ابتدا جانوران دفع کننده این مواد را بررسی می کنیم:
آمونیاک را جانوران آبزی مثل بیشتر ماهی ها و بی مهرگان آبزی مثل کرم پهن پلارنا دفع می کنند.
اوره را پستانداران، دوزیستان ، کوسه ها وبعضی ماهی های استخوانی دفع می کنند.
اوریک اسید را پرندگان، حشرات و بیشتر خزندگان دفع می کنند.
اما از نظر میزان نیاز به آب برای دفع شدن به ترتیب: آمونیاک بیشترین سپس اوره و کمترین آب را اوریک اسید نیاز دارند.
از نظر سمی بودن هم به ترتیب: آمونیاک سمی ترین سپس اوره و کمترین سمی بودن را اوریک اسید دارد.
از نظر پیچیدگی ساختمانی و نیاز به انرژی برای ساخته شدن اول اوریک اسید سپس اوره و در نهایت آمونیاک قرار دارند.
دانه گرده کاج
در کیسه های گرده که در زیر پولک های مخروط های نر وجود دارد سلول های وجود دارد که با تقسیم میوز خود سلول های گرده نارس(هاگ نر) را به وجود می آورند. هر گرده نارس با دو تقسیم میتوز چهار سلول را به وجود می آورد که با بعدا دو پوسته سخت دور آن ها را می گیرد و گرده رسیده(گامتوفیت نر) را به وجود می آورد.
هر دانه گرده دارای دو پوسته است که پوسته خارجی در دو طرف از پوسته داخلی فاصله گرفته و دو بال برای دانه گرده به وجود می آورد.در هر دانه گرده چهار سلول وجود دارد. دو تای آن ها را سلول های پروتالی می نامند که که در لقاح نقشی ندارند. سلول دیگر را سلول زایشی می نامند که با تقسیم میوز دو گامت نر را به وجود می آورد و سلول دیگر را سلول رویشی می نامند که از رشد آن لوله گرده به وجود می آید.
دانه گرده رسیده کاج قبل از رویش
دانه گرده کاج.شماره 2 سلول زایشی، شماره 4 هسته سلول رویشی لوله گرده (شماره 3) بال های گرده شماره های 1
عنکبوت طاووس
ر هنگام جفت یابی قسمت رنگی شکم را بالا می برد به آن طاووس می گوید.
برای مشاهده فیلم حرکات این نوع جاندار بر روی فیلم زیر دانلود کنید:
عنکبوت جواهر
آفرینش خداوند مجموعه ای متنوع زیبا و جذاب است. حتی برای موجودات که ما فکر نمی کنیم وقتی دقیق می شویم عظمت، شگفتی، علم و قدرت بی نهایت را مشاهده می کنیم. عنکبوت ها ظاهرا موجودات مخوف هستند ولی در بین همین موجودات همه دنیایی از شگفتی، زیبایی مشاهده می کنیم. نمونه ای از این عنکبوت ها عنکبوت جواهر است.
عنکبوت های جواهر (Australian Jewel Spider) یا عنکبوت های کریسمس (Christmas Spider) یا عنکبوت های خاردار (Spiny Spider) با نام علمی Austracantha minax دارای رنگ های بسیار زیبا در سطح بدن هستند.
مقایسه جایگاه ماده سفید و خاکستری در مغز، مخچه، ساقه مغز و نخاع
ماده خاکستری دستگاه عصبی بیشتر از جسم سلولی نورون ها ساخته شده است. ماده سفید در دستگاه عصبی از تارهای عصبی میلین دار ساخته شده است. در مغز ماده خاکستری روی مغز و ماده سفید در داخل قرار دارد. اما در نخاع برعکس است ماده خاکستری در داخل است و ماده سفید دور تا دور آن را فراگرفته است.
ماده سفید در مرکز مغز و ماده خاکستری در اطراف آن
ماده خاکستری به شکل پروانه ای در وسط نخاع و ماده سفید دور تا دور آن را گرفته است
در مخچه ماده خاکستری مثل مغز ماده سفید را احاطه کرده و ماده سفید درخت زندگی را می سازد.
درخت زندگی ماده سفید است.
در ساقه مغز مثل نخاع ماده سفید رو است و ماده خاکستری را در بر گرفته است.
قلم کتابت
در تشریح مغز وقتی مخچه را از محل کرمینه برش می دهیم فضای در زیر مخچه آشکار می شود که به آن بطن چهارم می گویند. کف بطن چهارم به سمت پایین بخشی شبیه نوک قلم های کتابت گذشته وجود دارد که به آن قلم کتابت می گویند که محل گره حیات ( مرکز تنفس و ضربان قلب ) در آن قرار دارد. انتهای قلم کتابت به مجرای اپاندیم نخاع که مایع مغزی نخاعی در آن جریان دارد وصل می شود.
درخت زندگی در مخچه(arbor vitae یا Tree of Life)
در زمان تشریح مغز اگر دو نیمکره مخچه را از محل کرمینه برش دهیم درون هر نیمکره بخش های شبیه برگ شاخه های سرخس مشاهده می کنیم که به آن درخت زندگی می گویند.درخت زندگی ماده سفید مخچه درون ماده خاکستری آن است که به دلیل شباهت با شکل درخت به آن درخت زندگی یا به لاتینی arbor vitae یا Tree of Lifeبه انگلیسی می گویند.کار آن آوردن و بردن اطلاعات حسی و حرکتی به مخچه یا از مخچه است.
درخت زندگی در تشریح مخچه گاو
تناوب نسل(alternation of generations)
موجوداتی مانند انسان فقط در حالت دیپلوئید (2n)، پر سلولی هستند. تنها سلول های هاپلوئید(n) انسان، گامت های نر(اسپرم) و ماده(تخمک) هستند که آن ها هم به صورت تک سلولی هستند. در گیاهان و بعضی آغازیان دو جاندار پر سلولی وجود دارند که به گیاه پر سلولی هاپلوئید(n کروموزومی) گامتوفیت می گویند و به گیاه پر سلولی دیپلوئید(2n کروموزومی) اسپوروفیت می گویند. در این جانداران دو مرحله اسپوروفیت و گامتوفیت به طور متناوب(پی در پی) تکرار می شود که به آن تناوب نسل می گویند.
در چرخه تناوب نسل دو نوع سلول هاپلوئید(n کروموزومی) هم دیده می شود:گامت و هاگ یا اسپور.
مقایسه گامت با هاگ:
شباهت:
1- هر دو تک سلولی هستند.
2- هر دو نوع سلول هاپلوئید(n کروموزومی) می باشند.
تفاوت: گامت توانایی تکثیر ندارد اما توانایی لقاح دارد اما هاگ یا اسپور توانایی تکثیر دارد اما توانایی لقاح ندارد.
گامتوفیت: گیاه هاپلوئید(n کروموزومی) است که تولید گامت ها را بر عهده دارند. بعضی گیاهان یک نوع گامتوفیت دارند که هر دو نوع گامت نر وماده را می سازد مثل سرخس ها. اما در بعضی گیاهان دو نوع گامتوفیت نر و ماده وجود دارد که هر کدام یکی نوع گامت نر یا ماده را تولید می کنند مثل خزه ها.
اسپوروفیت: گیاهی دیپلوئید(2n کروموزومی) است که وظیفه تولید اسپور یا هاگ را برعهده دارد.
در اسپوروفیت با تقسیم میوز اسپور یا هاگ ایجاد می شود.
نکته: در چرخه تناوب نسل تنها برای تولید اسپور یا هاگ تقسیم میوز انجام می شود اما در بقیه موارد تقسیم ها از نوع میتوز است.
توضیح چرخه زندگی تناوب نسل: از سلول تخم شروع می کنیم با تقسیم های میتوز پی درپی اسپورفیت پر سلولی ساخته شده است. در اسپوروفیت در بخشی مثل هاگدان یا کیسه گرده تقسیم میوز صورت می گیرد و هاگ یا اسپور تولید می شود. در ادامه از تقسیم میتوز اسپور یا هاگ، گامتوفیت به وجود می آید در گامتوفیت اندامی مثل آنتریدی و آرکگن وظیفه تولید گامت ها را دارد. با لقاح گامت های نر و ماده، سلول تخم یا زیگوت تشکیل می شود و چرخه سلولی دوباره تکرار می شود.
نکته: اسپوروفیت همه گیاهان ماکروسکوپی یا قابل مشاهده با چشم هستند. اما گامتوفیت سرخس ها و خزه ها ماکروسکوپی هستند اما گامتوفیت نهاندانگان و بازدانگان میکروسکوپی و غیرقابل مشاهده با چشم هستند.
محل بطن چهارم مغز
مغز دارای چهار بطن است. اما در تشریح مغز محل بطن چهارم مغز بین ساقه مغز و مخچه قرار دارد. در واقع اگر مخچه را از وسط برش دهیم کف بطن چهارم را بین دو نیمکره مخچه مشاهده می کنیم.بطن سوم به وسیله مجرای نازک سیلویوس به بطن چهارم متصل می شود.
محل بطن چهارم بین ساقه مغز و مخچه بر روی مولاژ، محل مجرای سیلویوس
سطح پشتی مغز گاو
محل بطن چهارم بین نیمکره های بریده شده مخچه
نوک اسکالپل کف بطن چهارم را نشان می دهد. به محل قلم کتابت هم دقت کنید.
آنتروزوئید خزه و سرخس
تنها سلول های گیاهی تاژک دار، سلول های جنسی نر خزه ها و سرخس ها هستند. به این سلول ها آنتروزوئید می گویند. آنتروزوئید ها با استفاده از رطوبت سطحی روی گیاه که در مناطق مرطوب وجود دارد و به وسیله تاژک به سمت آرکگن شنا کرده و خود را به تخم زا یا گامت ماده می رسانند و عمل لقاح را انجام داده و تشکیل سلول تخم می دهند.
آنتروزوئید خزه دو تاژکی و از سرخس چند تاژکی هستند. هر دو به وسیله تقسیم میتوز در گامتوفیت تولید می شود.اندام تولید کننده آن ها بر روی گامتوفیت آنتریدی است. هر دو هاپلوئید هستند.
گامتوفیت سرخس یا پروتال سازنده آنتروزوئید
آنتروزوئید چند تاژکی سرخس
در راس گامتوفیت خزه آنتریدی تشکیل می شود و در درون آنتریدی آنتروزوئیدها ساخته می شوند. بخش های بیضی شکل آنتریدی هستند.
آنترزوئید دو تاژکی خزه
تفاوت سیتوپلاسم ، سیتوسل ، پروتوپلاسم و پروتوپلاست کدام است؟
سیتوسل(cytosol or intracellular fluid (ICF) or cytoplasmic matrix ) مایعی است که درون سلول را پر کرده است و خود به وسیله غشاء های به قسمت های مختلف تقسیم می شود .
سیتوپلاسم(cytoplasm) در حقیقت سیتوسل و اندامک ها را شامل می شود.
پروتوپلاسم(Protoplasm) به بخش زنده سلول گفته می‌شود که توسط غشای سلول احاطه شده است. به بیان دیگر می توانیم پروتوپلاسم را معادل سیتوپلاسم(cytoplasm) و هسته بدانیم. همچنین پروتوپلاسم یک اصطلاح عمومی برای سیتوپلاسم است. یعنی ممکن است در جای معادل سیتوپلاسم در نظر گرفته شود.البته پروتوپلاسم در زیست شناسی امروزی یک واژه مشهور نیست.
اما پروتوپلاست(protoplast) سلول گیاهی، باکتری یا قارچ بدون دیواره سلولی را می گویند.یعنی بخش زنده این سلول ها را می گویند.
پروتوپلاست گیاهی