تناوب نسل(alternation of generations)

موجوداتی مانند انسان فقط در حالت دیپلوئید (2n)، پر سلولی هستند. تنها سلول های هاپلوئید(n) انسان،  گامت های نر(اسپرم) و ماده(تخمک) هستند که آن ها هم به صورت تک سلولی هستند. در گیاهان و بعضی آغازیان  دو جاندار پر سلولی وجود دارند که به گیاه پر سلولی هاپلوئید(n کروموزومی) گامتوفیت می گویند و به گیاه پر سلولی دیپلوئید(2n کروموزومی) اسپوروفیت می گویند. در این جانداران دو مرحله اسپوروفیت و گامتوفیت به طور متناوب(پی در پی) تکرار می شود که به آن تناوب نسل می گویند.

در چرخه تناوب نسل دو نوع سلول هاپلوئید(n کروموزومی)  هم دیده می شود:گامت و هاگ یا اسپور.

مقایسه گامت با هاگ:

شباهت:

1- هر دو تک سلولی هستند.

2- هر دو نوع سلول هاپلوئید(n کروموزومی) می باشند.

تفاوت: گامت توانایی تکثیر ندارد اما توانایی لقاح دارد اما هاگ یا اسپور توانایی تکثیر دارد اما توانایی لقاح ندارد.

گامتوفیت: گیاه هاپلوئید(n کروموزومی) است که تولید گامت ها را بر عهده دارند. بعضی گیاهان یک نوع گامتوفیت دارند که هر دو نوع گامت نر وماده را می سازد مثل سرخس ها. اما در بعضی گیاهان دو نوع گامتوفیت نر و ماده وجود دارد که هر کدام یکی نوع گامت نر یا ماده را تولید می کنند مثل خزه ها.

اسپوروفیت: گیاهی دیپلوئید(2n کروموزومی) است که وظیفه تولید اسپور یا هاگ را برعهده دارد.

 در اسپوروفیت با تقسیم میوز اسپور یا هاگ ایجاد می شود.

نکته: در چرخه تناوب نسل تنها برای تولید اسپور یا هاگ تقسیم میوز انجام می شود اما در بقیه موارد تقسیم ها از نوع میتوز است.

توضیح چرخه زندگی تناوب نسل: از سلول تخم شروع می کنیم با تقسیم های میتوز پی درپی اسپورفیت پر سلولی ساخته شده است. در اسپوروفیت در بخشی مثل هاگدان یا کیسه گرده  تقسیم میوز صورت می گیرد و هاگ یا اسپور تولید می شود. در ادامه از تقسیم میتوز اسپور یا هاگ، گامتوفیت به وجود می آید در گامتوفیت اندامی مثل آنتریدی و آرکگن وظیفه تولید گامت ها را دارد. با لقاح گامت های نر و ماده، سلول تخم یا زیگوت تشکیل می شود و چرخه سلولی دوباره تکرار می شود.

نکته: اسپوروفیت همه گیاهان ماکروسکوپی یا قابل مشاهده با چشم هستند. اما گامتوفیت سرخس ها و خزه ها ماکروسکوپی هستند اما گامتوفیت نهاندانگان و بازدانگان میکروسکوپی و غیرقابل مشاهده با چشم هستند.