سبزینه

آموزش زیست شناسی

سبزینه

آموزش زیست شناسی

نوکلئوتید


واحد سازنده نوکلئیک اسید ها را نوکلئوتید می گویند.هر نوکلئوتید از سه قسمت ساخته شده است:

شکل کلی نوکلئوتید

 

سئوال: تفاوت نوکلئوتید DNA و RNA چیست؟

1- قند RNA از نوع ریبوز اما قند DNA از نوع دئوکسی ریبوز است.

2- به جای باز آلی تیمین(T) در DNA ، نوکلئوتید RNA باز آلی یوراسیل(U) دارد

 

خلاصه آزمایش های گریفیت و ایوری


گریفیت بر روی باکتری مولد ذات الریه(استرپتوکوکوس نومونیا) کار می کرد که دارای دو سویه(تقسیم بندی زیر گونه) کپسول دار و بیماری زا و بدون کپسول غیر بیماریزا بود.

عکس گریفیت

پس از آزمایش های گریفیت سئوال این بود:

عامل ترانسفورماسیون یا تغییر شکل باکتری های بدون کپسول به کپسول دار چیست؟

اسوالد ایوری جواب این سئوال را پیدا کرد.

عکس ایوری

خلاصه 16 سال فعالیت ایوری و همکارانش که به معرفیDNA به عنوان ماده وراثتی انجامید:

چون فقط در آزمایشی کهDNA تجزیه شده موش ها زنده مانده اند پس عامل ترانسفورماسیون DNA است. چون وقتی تجزیه می شود ترانسفورماسیون صورت نمی گیرد و باکتری های بدون کپسول کپسول دار نمی شوند و در نتیجه موش بیمار نمی شود و زنده می ماند.

برش عرضی ریشه و ساقه گیاهان تک لپه


در برش عرضی ریشه گیاهان تک لپه سه قسمت مشخص دیده می شود:

1- روپوست یا اپیدرم: لایه خارجی ریشه هستند که بعضی سلول های آن تمایز یافته بلند شده اند و تبدیل به تار کشنده شده اند.

2- پوست:از روپوست تا استوانه مرکزی را پوست می گویند که سلول های تشکیل دهنده آن بیشتر از نوع پارانشیمی هستند. داخلی ترین لایه پوست را آندودرم یا درون پوست می گویند.

3- استوانه مرکزی: داخلی ترین بخش برش عرضی ریشه است. خارجی ترین لایه استوانه مرکزی دایره محیطیه یا پری سیکل نام دارد. درون استوانه مرکزی دسته های آوند چوب و آبکش به صورت یک در میان قرار دارند. بافت پارانشیمی که در وسط استوانه مرکزی قرار دارد را مغز می نامند که کار ذخیره مواد را انجام می دهد.قسمتی از مغز که بین دسته های آوند چوب آبکش قرار می گیرد را اشعه مغزی می نامند.

 در برش عرضی ساقه تک لپه تعداد دسته های آوند چوب آبکش بسیار زیاد است و محدود استوانه مرکزی و پوست اصلا مشخص نیست.

تار کشنده

تارهای کشنده در حقیقت یک سلول دراز شده اپیدرم ریشه است. فایده این دراز شدن زیاد شدن وسیع سطح جذب آب به وسیله ریشه است.در حقیقت تار کشنده یک نوع سلول تمایز یافته اپیدرمی ریشه است. در حالی که در برگ و ساقه سلول های تمایز یافته سلول های نگهبان روزنه و کرک ها هستند.

 

تارهای کشنده در ریشه یک گیاه تازه روئیده

 

تارهای کشنده در ریشه یک گیاه تازه روئیده

 

تارهای کشنده روی ریشه

 

 

عکس میکروسکوپی از تار کشنده

 

عکس میکروسکوپی دیگر از تار کشنده با بزرگنمایی بیشتر

 

 

تار های کشنده در برش عرضی ریشه

برش عرضی ریشه و ساقه گیاهان دو لپه


در برش عرضی ریشه گیاهان دو لپه سه قسمت مشخص دیده می شود:

1- روپوست یا اپیدرم: لایه خارجی ریشه هستند که بعضی سلول های آن تمایز یافته بلند شده اند و تبدیل به تار کشنده شده اند.

2- پوست:از روپوست تا استوانه مرکزی را پوست می گویند که سلول های تشکیل دهنده آن بیشتر از نوع پارانشیمی هستند. داخلی ترین لایه پوست را آندودرم یا درون پوست می گویند.

3- استوانه مرکزی: داخلی ترین بخش برش عرضی ریشه است. خارجی ترین لایه استوانه مرکزی دایره محیطیه یا پری سیکل نام دارد(به رنگ بنفش در شکل زیر دیده می شود). درون استوانه مرکزی دسته های آوند چوب و آبکش به صورت یک در میان قرار دارند.

برش عرضی ریشه گیاه دو لپه بالا و ساقه دو لپه پایین

اما در برش عرضی ساقه گیاهان دو لپه روپوست دیده می شود اما تار کشنده ندارند در عوض کرک دارد.محدوده پوست و استوانه مرکزی در ساقه مشخص نیست و نکته دیگر آوند های چوب آبکش روی هم قرار می گیرند به سمت خارج آوند آبکش و داخل چوبی.

برش عرض ریشه گیاهان دو لپه  را با ساقه دو لپه ایها مقایسه کنید؟

1- در ساقه حجم پوست از استوانه ی مرکزی کمتر در حالی که در ریشه معمولا" حجم پوست از استوانه مرکزی بیشتر است؛یا به عبارتی در ریشه استوانه ی مرکزی مشخص تر است.

2- درساقه آوندها  مقابل هم و به نحوی قرار گرفته اند که آوندهای چوبی به سمت مرکز  و آوند های آبکش به سمت روپوست قرار گرفته اند ؛ در صورتی که در ریشه آوند ها یک در میان قرار گرفته اند.

3- آندودرم در ریشه وجود دارد در ساقه وجود ندارد.

عکس از برش عرضی ریشه دو لپه به حجیم بودن پوست در مقابل استوانه مرکزی و شکل ضربدری آوند های چوبی در استوانه مرکزی دقت نمایید.

استوانه مرکزی و اجزاء آن در ریشه دو لپه ایها

عکس از برش عرضی ساقه گیاهان دو لپه

گیاهان تک لپه و دولپه

نهاندانگان گروه بزرگی از گیاهان هستند. این گروه به دو گروه کوچکتر تقیسم می شوند، تک لپه ها و دولپه ها.

لپه ها برگ های تغییر شکل یافته ای هستند که بخشی از رویان گیاه را تشکیل می دهند و وظیفه ذخیره و انتقال مواد غذایی به رویان بر عهده دارند.

گیاهان دو لپه (به انگلیسی: Dicotyledon) گیاهانی گلداری هستند که دانه شان ار ۲ لپه تشکیل شده است. در حدود ۱۹۹،۳۵۰ گیاه در این دسته وجود دارد. برخی از ویژگی‌ها در گیاهان ۲ لپه‌ای شامل این موارد هستند: گیاهک یا جنین دانه دو لپه دارد، ساقه هوائی آنها اغلب منشعب است، دستجات آوندی در ساقه و روی یک دایره قرار دارند، اغلب آنها دارای ریشه راست هستند،یعنی یک ریشه اصلی دارند که ریشه های فرعی از آن منشعب می شود. رگبرگ‌ها منشعب و غیرموازی وبه شکلهای گوناگون است، تعداد قطعات گل ۲ یا ۵ یا مضربی ازاین اعداد است مثل نخود، لوبیا و عدس

از اختصاصات کلی گیاهان تک لپه‌ها( monocotyledon) آن است که دارای لپه منفردی هستند.  گیاهان تک لپه‌ای عموماً علفی هستند ساقه هوایی آنها معمولاً بدون انشعاب و برگی است. برگهای تک لپه ای‌ها دمبرگ ندارند و غالباً به وسیله نیامی طویل ساقه را احاطه می‌کنند اشکال کلی برگها تقریباً دراز و کشیده بوده، دارای رگبرگهای موازی و مویرگهای بسیار ظریف ارتباط دهنده آنها هستند قطعات گل در تک لپه ها سه یا مضربی از سه است.دارای ریشه افشان هستند یعنی ریشه هایی که همگی از یک نقطه منشعب شده اند و تقریبا تمام آن ها یک اندازه اند.مثل گندم،برنج، ذرت، خرما

 


مقایسه دانه تک لپه و دو لپه و مشخص کردن جایگاه لپه



تصویر مقایسه ای از دو لپه ها راست و تک لپه ها چپ

سئوالات امتحان نهایی چهارم فصل 1- پروتئین سازی، فصل 2-تکنولوژی زیستی و ژنتیک جمعیت


یکی از بهترین راه ها برای آشنایی با سئوالات امتحان نهایی بررسی سئوالات سال های قبل و جواب دادن به آن ها است.در این جا سئوالات امتحان نهایی فصل پروتئین سازی جمع آوری شده است.برای دانلود سئوالات امتحان های نهایی این فصل بر روی قسمت زیر کلیک کنید:

سئوالات امتحان نهایی چهارم فصل 1- پروتئین سازی

سئوالات امتحان های نهایی فصل2- تکنولوژی  زیستی همراه با پاسخ

سئوالات نهایی ژنتیک جمعیت با پاسخ

مقایسه انواع سلول های ماهیچه ای


ماهیچه ها به سه دسته تقسیم می شوند:

1- ماهیچه های مخطط یا اسکلتی یا پیکری یا ارادی:این ماهیچه ها به اراده ما حرکت می کنند و سلول های آن ها در زیر میکروسکوپ خط خطی به نظر می رسند.مثل ماهیچه های بازو، فک و...

2- ماهیچه های صاف یا غیر ارادی:سلول های دوکی شکل دارند و به صورت غیر ارادی عمل می کنند مثل ماهیچه های معده، روده، دیواره مثانه، ماهیچه انتهای مو و...

3- ماهیچه قلب:سلول های منشعب دارد و غیر ارادی است.

عکس انواع بافت ماهیچه ای و شکل سلول ها از راست به چپ: بافت و سلول صاف، بافت و سلول ماهیچه قلبی، بافت و سلول ماهیچه اسکلتی

 

پس از این معرفی مختصر به سئوالات زیر پاسخ می دهیم:

سئوال 1- ماهیچه صاف و مخطط را مقایسه کنید.

شباهت:

هر دو باعث حرکت می شوند.

تفاوت ها:

1- ماهیچه های صاف غیر ارادی اما مخطط ارادی است.

2- سلول های ماهیچه های مخطط خط خطی ولی ماهیچه صاف بدون خط هستند.

3- سلول های ماهیچه صاف دوکی شکل اما سلول های ماهیچه های مخطط استوانه ای شکل است.

4- سلول های ماهیچه مخطط دارای انقباض سریع هستند و به سرعت به حالت استراحت در می آیند در مقابل سلول های ماهیچه صاف به آهستگی منقبض می شوند و انقباض خود را مدت طولانی تری نگه می دارند.

5- سلول های ماهیچه مخطط بسیار بزرگ هستند و تعداد زیادی هسته دارند ولی سلول های ماهیچه صاف تنها یک هسته دارند.

6- ماهیچه های مخطط در ارتباط با اسکلت بدن هستند اما ماهیچه صاف چنین ارتباطی  ندارند.

تصویر سلول انواع بافت ماهیچه ای از بالا به پایین: شکل سلول ماهیچه اسکلتی، شکل سلول ماهیچه صاف، شکل سلول ماهیچه قلبی

سئوال2- ماهیچه مخطط را با ماهیچه قلب مقایسه کنید.

شباهت ها:

1- از نظر ظاهری هر دو شبیه هستند.

2- سلول های هر دو مخطط هستند.

3- انقباض و استراحت در هر دو سریع است.

تفاوت ها:

1- ماهیچه قلب غیر ارادی اما ماهیچه مخطط ارادی هستند.

2- سلول های ماهیچه قلب منشعب اما سلول های ماهیچه اسکلتی استوانه ای شکل هستند.

3- سلول های ماهیچه قلب یک یا دو هسته دارند اما سلول های ماهیچه اسکلتی تعداد زیادی هسته دارند.

4- ماهیچه های مخطط در ارتباط با استخوان ها فعالیت می کنند ولی قلب نه.

شکل سلول هی ماهیچه قلب

عکس واقعی از سلول های ماهیچه اسکلتی. به تعداد زیاد هسته ها (به رنگ بنفش ) و خط خطی بودن سلول ها توجه کنید

 

 سئوال3- ماهیچه صاف را با ماهیچه قلب مقایسه کنید.

شباهت ها:

1- هر دو غیر ارادی هستند.

2- تعداد هسته در هر دو محدود است.

3- هر دو بدون ارتباط با استخوان ها ایجاد حرکت می کنند.

تفاوت ها:

1- سلول های ماهیچه قلب مخطط اما ماهیچه صاف غیر مخطط هستند.

2- سلول قلبی منشعب اما سلول های ماهیچه صاف دوکی شکل هستند.

3- سلول های ماهیچه قلب دارای انقباض سریع هستند و به سرعت به حالت استراحت در می آیند در مقابل سلول های ماهیچه صاف به آهستگی منقبض می شوند و انقباض خود را مدت طولانی تری نگه می دارند.

عکس بافت ماهیچه صاف

اصلاح نزدیک بینی و دور بینی

در نزدیک بینی به دلیل بزرگ شدن کره چشم تصویر در جلوی شبکیه تشکیل می شود.برای اصلاح آن با قرار دادن یک عدسی واگرا شعاع های نور را از هم دور می کنیم تا تصویر روی شبکیه بیفتد.(مطابق انیمیشن زیر)

در دوربینی به علت کوچک بودن کره چشم تصویر پشت شبکیه تشکیل می شود جهت اصلاح آن عدسی همگرا جلوی چشم قرار می دهیم تا شعاع های نور به هم نزدیک شوند و تصویر روی شبکیه تشکیل شود (مطابق انیمیشن زیر)

عصب گوش

 عصب گوش از دو بخش ساخته شده 1- عصب شنوایی یا عصب حلزونی که از بخش حلزونی گوش می آید و پیام های عصبی شنوایی را به مغز منتقل می کند.2- عصب تعادلی یا عصب دهلیزی که پیام های مربوط به تعادل را به مغز می برد.