نکات چرخه زندگی خزه

خزه ها گیاهانی بدون آوند، دانه ، گل و مخروط هستند. چون بدون آوند هستند انتقال مواد از طریق انتشار ساده صورت می گیرد و به همین علت کند است. چون انتقال مواد کند است خزه ها اندازه کوچکی دارند.خزه ها ساختمان های برگ و ساقه و ریشه را ندارند و به همین علت به اجزاء آن ها قسمت های برگ مانند، ساقه مانند و ریشه مانند می گویند.محل زندگی خزه ها مکان های مرطوب و سایه دار است.علت این است که این گیاهان برای تولید مثل نیاز به آب سطحی دارند.

در خزه ها گیاه اصلی گامتوفیت است. گامتوفیت گیاه n کروموزومی یا هاپلوئید است که گامت را تولید می کند(شماره4 شکل زیر).

نکته 1:در چهار گروه گیاهان یعنی خزه ها یا خزه گیان، نهانزادان آوندی (سرخس ها)، بازدانگان(مخروطیان) و نهاندانگان، تنها گروهی که گیاه اصلی گامتوفیت است خزه ها هستند.

در قسمت راس یا نوک گامتوفیت نر اندامی به نام آنتریدی و در راس یا نوک گامتوفیت ماده آرکگن تشکیل می شود. درون آنتریدی، گامت های نر یا آنتروزوئید های دو تاژکی تولید می شوند. و در آرکگن گامت ماده یا تخم زا تولید می شود.

نکته 2:تشکیل گامت ها در آنتریدی و آرکگن به وسیله تقسیم میتوز صورت می گیرد.

نکته 3: پس همیشه تشکیل گامت به وسیله تقسیم میوز نیست و در جاندارانی که هاپلوئید هستند تقسیم میتوز گامت ها را به وجود می آورد.

بعد از رسیدن آنتریدی دهانه آن باز شده و آنتروزوئید های دو تاژکی بیرون می ریزند و در قطرات آب و رطوبت اطراف توده های خزه شنا کرده و خود را به آرکگن وسپس به تخم زا می رسند. داخل آرکگن عمل لقاح صورت می پذیرد و سلول تخم تشکیل می گردد. (شماره 5).

نکته4: آنتروزئید خزه ها وسرخس ها تنها سلول های گیاهی هستند که تاژک دارند.

سلول تخم با تقسیم های پی در پی میتوز اسپورفیت جوان را در داخل آرکگن می سازد.(شماره 1)

اسپوروفیت گیاه دیپلوئید یا 2n کروموزومی است که هاگ یا اسپور را می سازد.با ادامه رشد اسپورفیت بالغ از اسپوروفیت جوان به وجود می آید و شامل تار و هاگدان است.

نکته 5:اسپوروفیت خزه کاملا وابسته به گامتوفیت آن است و فتوسنتز انجام نمی دهد.

درون هاگدان اسپوروفیت بالغ تقسیم میوز انجام می شود و تعداد زیادی هاگ یا اسپور تولید می شود. (شکل شماره 2).در هاگدان باز شده و هاگ ها بیرون می ریزند.هاگ ها با تقسیم های پی درپی میتوز گامتوفیت ها را به وجود می آورند.(شماره 3)

نکته 6: هاگ و گامت هر دو سلول های هاپلوئید یا n کروموزومی هستند. تفاوت هاگ و گامت این است که هاگ توانایی تقسیم دارد اما توانایی لقاح ندارد اما گامت توانایی لقاح دارد اما توانایی تقسیم ندارد.